socjalizm, Chrześcijanin

Bibliografia

w 1848 roku Karol Marks odrzucił socjalizm chrześcijański jako “świętą wodę, którą kapłan poświęca serce arystokratki” (Marx 1967). Jego bezpośrednim celem, Jeśli nie jest znany, była grupa anglikanów skupiona wokół teologa F. D. Maurice ‘a, który w tym samym roku w Londynie rozpoczął krótkotrwałą publikację “the Christian Socialist”. Okazja do ich powstania-sympatia do charyzmatu-miała charakter polityczny, a ważną częścią ich działalności były praktyczne świadectwa społeczne, jak np. założenie przez Maurice ‘a Working Men’ s College w 1854 roku. Ich chrześcijański socjalizm był więc raczej reformistyczny niż radykalny i działał zarówno w kontekście Teologicznym, jak i politycznym. Jak wyjaśnił Maurice, wybrał termin chrześcijański socjalista, aby odróżnić ich od “niesocjalnych chrześcijan i niechrześcijańskich socjalistów” (cytowany w Wilkinson 1998). Te pierwsze były celem ze względu na pietystyczny nacisk na indywidualne zbawienie współczesnego ewangelicyzmu oraz z powodów politycznych. W tym czasie chrześcijańskie poglądy na ekonomię polityczną kształtowały przede wszystkim nacisk na odpowiedzialność: czy to w ostrzeżeniach Malthusa o demoralizujących skutkach złego prawa, czy w pocieszającej codzienności czasu, w którym ten, kto dąży do własnego najlepszego interesu, zaopatruje również interesy Wspólnoty jako całości. Maurice atakował takie poglądy i ortodoksję laissez-faire, którą odzwierciedlali. Socjalizm dla niego jednak wydaje się, że w dużej mierze chodziło o to, aby Kościół zwracał się do ludzi raczej inkluzywnie niż indywidualnie, nie tylko poprzez reformistyczną działalność społeczną, a nie ustanowienie alternatywnej ekonomii politycznej.

chociaż termin socjalizm chrześcijański został spopularyzowany w tym charakterystycznym dziewiętnastowiecznym kontekście, czerpał, jak przyznał nawet Marks, zarówno z biblijnych, jak i kościelnych nakazów. Być może właśnie w tym momencie chrześcijański socjalizm zaczął wyłaniać się jako odrębny świadek, ale ci, którzy poszli w ślady Maurycego, mogli wiązać swoje poglądy ze znacznie dłuższą tradycją. Ze Starego Testamentu Opatrzność ziemi i żydowska instytucja jubileuszu zakładały boską sankcję równego udziału w środkach produkcji i boski zakaz prywatnej akumulacji, podczas gdy prorocy podawali przykłady potępienia niesprawiedliwości. Nowy Testament zawiera restrykcje wobec bogatych i handlarzy pieniądzami, podczas gdy przesłanie Chrystusa, że zamiast miłości do siebie wyrażanej przez taką kumulację, ludzie powinni miłować się nawzajem, stało się pod koniec XIX wieku podstawą twierdzeń, że Jezus był pierwszym socjalistą. A dzielenie wszystkich rzeczy wspólnych i ich podział według potrzeb we wczesnym Kościele (Dzieje Apostolskie 2: 44-47; 4: 32-37) sugerowały wspólnoty protosocjalistyczne.

próbowano odtworzyć takie społeczności na początku XIX wieku. Étienne Cabet we Francji postrzegał powstanie średniowiecznego kościoła jako zepsucie wczesnego chrześcijaństwa, którego ideały starał się odzyskać w utopijnych społecznościach. Niechrześcijański Robert Owen eksperymentował jednocześnie z takimi społecznościami w Wielkiej Brytanii i Ameryce. Chociaż jego idee miały wpłynąć na Maurice ‘ a, zarówno jego, jak i Cabeta społeczność zakończyła się niepowodzeniem. W międzyczasie, założona w 1836 roku, w dużej mierze złożona z niemieckich zesłańców w Londynie, Cienista Liga Sprawiedliwych została przekształcona z ciała wzywającego do urzeczywistnienia Królestwa Bożego na Ziemi poprzez powszechne braterstwo w 1847 roku w rzekomych komisarzy manifestu komunistycznego Marksa, który dążył do osiągnięcia idealnego społeczeństwa poprzez walkę klasową.

niektórzy chrześcijanie zaakceptowali tę diagnozę, odrzucając zarówno materialistyczne podstawy marksizmu, jak i jego proste założenie, że idealne społeczeństwo wymaga jedynie wymazania wyzysku klasowego. Znajdowali się jednak w nowej sytuacji, w której pozytywistyczne wierzenia świeckie starały się wyjaśniać kondycję ludzką lub wyrażać ideały społeczne, bez konieczności odwoływania się do ram religijnych. Socjalizm mógł nadal korzystać z imprimatur chrześcijaństwa, ale mógł również stać się konkurencyjnym wyznaniem kościołów postrzeganych jako bardziej skoncentrowane na zbawieniu w następnym świecie, a nie w tym. Również w Europie kontynentalnej wrogość papieska wobec tego wyzwania w sylabusie błędów Piusa IX (1864), a także stopień, w jakim katolicyzm stał się związany z obroną ustalonego porządku, powodowały, że dziewiętnastowieczny socjalizm miał tam często wyraźnie antyklerykalny smak. Pomimo wysiłków np. biskupa Kettlera z Moguncji w latach 60., antypatia ta nie mogła zostać złagodzona dopiero po encyklice Leona XIII Rerum Novarum w 1891 r., która, choć wciąż potępiała socjalizm, była znacznie bardziej otwarta na organizacje robotnicze.

bardziej pluralistyczna kultura polityczna i religijna świata anglojęzycznego przyniosła różne efekty. Nacisk na wcielenie i korporacyjne życie Kościoła doprowadził Anglokatolików, takich jak Stewart Headlam, do ożywienia chrześcijańskiego socjalizmu w 1870 i 1880 roku. nacisk Waltera Rauschenbuscha w 1890 roku na królestwo Boże jako dążenie do tego życia, a nie następnego, miał również duży wpływ. Doprowadziło to do pozytywnego spojrzenia na interwencję państwa. Do tego nurtu przyczyniły się również współczesne wydarzenia gospodarcze i społeczne, zwłaszcza pojawienie się bardziej sztywnych różnic klasowych i świeckich partii socjalistycznych. Pod koniec XIX wieku w Wielkiej Brytanii i Ameryce pojawiła się” Ewangelia społeczna”, mająca na celu połączenie przepaści z klasami pracującymi poprzez mieszankę pracy społecznej w biedniejszych obszarach i uogólnionego języka opieki społecznej.

w Ameryce takie osoby jak Washington Gladden podkreśliły nowy konkordat między kapitałem a pracą, nie tylko poprzez płace i podział zysków. Tymczasem w edwardiańskiej Brytanii modna stała się bardziej radykalna idea socjalizmu Gildii. Była to próba znalezienia sposobu, w jaki sami robotnicy mogą bezpośrednio kontrolować swoją produkcję i ugruntować godność pracy przed materializmem socjalizmu zbiorowego. Zakorzeniona częściowo w średniowiecznym romantyzmie, praktyczna ekspresja została prawie osiągnięta przez organizację cechu w budownictwie założonym przez Kwakierskiego biznesmena Malcolma Sparksa po I Wojnie Światowej. takie idee nie przetrwały jednak długo w trudnym klimacie gospodarczym lat międzywojennych.

Anglo-katolicki entuzjazm dla korporacyjnej i społecznej ekspresji w wierze doprowadził zamiast tego do eksperymentów, takich jak Grupa chrześcijaństwa wokół Maurice ‘ a Reckitta. Tymczasem w Kościele rzymskokatolickim, podczas gdy wzrost Akcji Katolickiej jako środka angażowania się w nowoczesne warunki spowodował rosnący nacisk na opiekę społeczną w latach 30., teokratyczny charakter większości katolickiej myśli politycznej walczył przeciwko jej wyrażaniu w radykalny sposób polityczny. Wyjątkiem był katolicki ruch robotniczy założony przez Dorothy Day i Petera Maurina w Nowym Jorku w 1933 roku.

znaczna zmiana nastąpiła wraz z Watykanem II na początku lat 60. W szczególności jego bardziej aktywne podejście do duszpasterstwa otworzyło drogę do zaangażowania politycznego. Było to szczególnie prawdziwe w katolickiej Ameryce Łacińskiej, gdzie powszechny protest przeciwko skrajnym nierównościom społecznym kontynentu nabierał sił już po rewolucji kubańskiej w 1958 roku. Biskupi zebrani w Medellín w 1968 roku stwierdzili, że Kościół musi być nie tylko dla ubogich, ale także dla ubogich. Teologia Wyzwolenia Gustavo Gutiérreza (1971) skupiła się na preferencyjnej miłości Boga do ubogich i uciśnionych, wyrażonej między innymi przez samego Chrystusa utożsamiającego się z ich cierpieniem na krzyżu. Perspektywa ta znalazła następnie szerokie zastosowanie, szczególnie w krajach rozwijających się.

socjalizm chrześcijański jest zatem do pewnego stopnia kontekstualny i nie obejmuje ani jednego politycznego ani teologicznego punktu widzenia. Rozwinął się zarówno w odniesieniu do świeckich ruchów Socjalistycznych—niektóre z nich, jak Brytyjska Partia Pracy, zrzeszają obecnie organizacje chrześcijańskie-jak i szersze kościoły. Tym, co wyróżnia się w całej historii, jest jednak pogląd, że społeczeństwo bardziej sprawiedliwe społecznie wymaga zmian w postawach ludzi wobec siebie, a nie po prostu w systemie społecznym.

Zobacz też: chrześcijaństwo; egalitaryzm; Jezus Chrystus; Partia Pracy (Wielka Brytania); Teologia Wyzwolenia; Malthus, Thomas Robert; Marks, Karl; Kościół Rzymskokatolicki; socjalizm; Watykan,

Bibliografia

1996. Possible Dreams: a Personal History of the British Christian Socialists. Londyn: Hodder and Stoughton.

1971. Teologia Wyzwolenia: historia, polityka i zbawienie. Maryknoll, NY: Orbis.

Jones, Peter d ‘ A. 1968. The Christian Socialist Revival 1877-1914: Religion, Class and Social Conscience in Late-Victorian England. Princeton, NJ: Princeton University Press.

1848. Manifest Komunistyczny. Harmondsworth, U. K.: Penguin, 1967.

Maurice, Frederick Denison. 1838. Królestwo Chrystusa. London: Dent, 1906.

1998. Christian Socialism: Scott Holland to Tony Blair. Londyn: SCM Press.

Peter Catterall